Όταν έχασε η ιδιοφυΐα

Πέμπτη, 30 Αυγούστου 2012 - 16:30

Πρώτα τα… αποδέλοιπα: το 2000 ο Ιβάν Πεντρόσο πήρε το χρυσό μετάλλιο στο μήκος με επίδοση 8,55μ. Το 2004 ο Ντουάιτ Φίλιπς έκανε 8,59μ. στην Αθήνα, για να ανέβει στο πρώτο σκαλί του βάθρου. Στο Πεκίνο ο Ίρβινγκ Σαλαντίνο νίκησε με άλμα στα 8,34μ. Και ο Γκρεγκ Ράδερφορντ, που πήρε το χρυσό στο Λονδίνο, έκανε 8,31μ.

Μπορεί η έννοια παγκόσμιο ρεκόρ στις μέρες μας να μην έχει τη βαρύτητα που είχε, φερ' ειπείν, τις δεκαετίες του '70 και του '80- ενδεχομένως κάπου στον κόσμο αυτήν τη στιγμή να σπάει ένα παγκόσμιο ρεκόρ- εν τούτοις στα άλματα είναι πολύ δύσκολο να συμβαίνει κατά κόρον. Στο ύψος Γυναικών η Στέφκα Κονσταντίνοβα κρατάει τα 2,09μ. από τη Ρώμη και το 1987. Στο μήκος Γυναικών τα 7,52μ. που έχει πηδήξει η Γκαλίνα Κριστιακόβα έχουν ήδη συμπληρώσει 24 χρόνια ζωής. Στο τριπλούν Γυναικών η Ινέσα Κράβετς έκανε 15,50μ. το 1995. Στο άλμα επί κοντώ των Γυναικών η Γέλενα Ισινμπάγεβα αποτελεί μία λαμπρή εξαίρεση. Στο ύψος Ανδρών τα 2,45μ. του Χαβιέ Σοτομαγιόρ αποτελούν, εδώ και 19 χρόνια, την καλύτερη επίδοση στον κόσμο. Στο τριπλούν η παράσταση του Τζόναθαν Έντουαρντς στο Γκέτεμποργκ, το 1995, και τα… εξώκοσμα 18,29μ. έσβησαν, στις 7 Αυγούστου, τα 17 κεράκια στην τούρτα τους. Στον άλμα επί κοντώ των Ανδρών ο Σεργκέι Μπούμπκα έκανε 6,14μ. το 1994.

Και στο μήκος Ανδρών εκείνη η επική επίκληση στα θεία του Μάικ Πάουελ στο Τόκιο, στις 30 Αυγούστου του 1991, το απίστευτο άλμα στα 8,95μ., συμπληρώνει 21 χρόνια ζωής.

Το φοβερό με αυτήν την επίδοση δεν είναι η διάρκεια που έχει. Είναι ότι όταν έγινε, έσπασε μία άλλη εξίσου εντυπωσιακή επίδοση. Ο Πάουελ κατάφερε, με αυτό το άλμα, να αφήσει δεύτερο εκείνο του Μπομπ Μπίμον το 1968 στο Μεξικό, όταν ο Αμερικανός έκανε 8,90μ., ένα καταπληκτικό, για την εποχή, παγκόσμιο ρεκόρ. Στην πραγματικότητα, ήταν μία από εκείνες τις στιγμές που δεν τις χωρούσε το μυαλό. Μέχρι να κάνει αυτό το άλμα που μπορούσε να τινάξει τα μυαλά στον αέρα ο Μπίμον, το ταβάνι ήταν τα 8,35μ.! Επίδοση που ανήκε στον Αμερικανό Ραλφ Μπόστον και στον Σοβιετικό Ιγκόρ Τερ-Οβανεσιάν. Ήταν τόσο μεγάλη η επιρροή που είχε στον κόσμο του στίβου, που, για πολλά χρόνια, ο Μπίμον πίστευε ότι δεν θα σπάσει. Και μέρα με τη μέρα μεγάλωνε τόσο η φήμη του ως άπιαστου, που έγινε εμμονή. Και ως εμμονή, γέννησε μία ιδιοφυΐα.

Όχι, αυτή η ιδιοφυΐα δεν είναι ο Μάικ Πάουελ. Μπορεί να πήρε το χρυσό σε εκείνον τον αγώνα, αλλά κυριολεκτικά τον έχασε.

Πάλι απ’ την αρχή: στα άλματα, ειδικά σε επίπεδο Ανδρών, είναι δύσκολο να βρεις αθλητή που να έχει κατακτήσει δύο συνεχόμενα χρυσά ολυμπιακά μετάλλια. Στην πραγματικότητα είναι σπάνιο, για όλα εκτός από το τριπλούν. Το έχει κάνει ο Μάιερ Πρίνστιν, το 1900 στο Παρίσι και το 1904 στο Σεντ Λούις. Ο Βραζιλιάνος Αντεμάρ ντα Σίλβα, το 1952 και το 1956. Ο Πολωνός Γιόζεφ Σμιντ, το 1960 στη Ρώμη και το 1964 στο Τόκιο. Και φυσικά η εμβληματικότερη (ακόμα και από τον Ντάνκαν Έντουαρντς) φυσιογνωμία του αγωνίσματος, ο σπουδαίος Ρώσος Βίκτορ Σανέγεφ, το 1968 στο Μεξικό, το 1972 στο Μόναχο και το 1976 στο Μόντρεαλ. Τρεις συνεχόμενες φορές. Είκοσι χρόνια μετά ένας άλτης τον ξεπέρασε.

Στο ύψος δεν έχει γίνει ποτέ. Στο άλμα επί κοντώ το έχει κάνει ο Μπομπ Ρίτσαρντς, το 1952 στο Ελσίνκι και το 1956 στη Μελβούρνη. Και στο μήκος ο Καρλ Λιούις έχει νικήσει τέσσερις συνεχόμενες φορές σε Ολυμπιακούς Αγώνες. Ξεκίνησε στο Λος Άντζελες το 1984, συνέχισε στη Σεούλ το 1988, στη Βαρκελώνη το 1992 και συνέχισε στην Ατλάντα, το 1996. Τέσσερις συνεχόμενες φορές. Αν είχε νικήσει δύο, θα ήταν, πάλι, ο μόνος που θα τα είχε καταφέρει στο αγώνισμά του. Αλλά νίκησε δύο συν δύο. Νίκησε σε κάθε τελικό Ολυμπιακών Αγώνων στο μήκος σε ένα διάστημα 12 ετών.

ΑΘΛΗΤΙΚΟ ΑΡΙΣΤΟΥΡΓΗΜΑ

Θα μπορούσες να φανταστείς κάτι που να πηγαίνει εκεί κοντά: ίσως οι 100 πόντοι του Γουίλτ Τσάμπερλεϊν. Ίσως οι 11,5 ώρες που έπαιξαν ο Τζον Ίσνερ και ο Νικολάς Μαού στο Γουίμπλεντον το 2010. Μπορεί τα δύο πλήρη Σλαμ του Ροντ Λέιβερ σε απόσταση επτά ετών, το 1962 και το 1969. Ενδεχομένως τα 10 πρωταθλήματα που πήρε σε 12 χρόνια, στο κολέγιο, το UCLA, ή τα οκτώ συνεχόμενα (και 10 σε 11 χρόνια) που κατέκτησαν οι Μπόστον Σέλτικς, από το 1959 έως το 1969. Μπορεί η νίκη των Αμερικανών επί των Σοβιετικών στον τελικό του χόκεϊ, στους χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του 1980, ή η νίκη του Ρούλον Γκάρνερ επί του Αλεξάντερ Καρέλιν το 2000 στο Σίδνεϊ. Ακόμα και το back to back που έκανε ο Ντέιλι Τόμπσον με τις νίκες του στο δέκαθλο- κάτι επίσης συγκλονιστικό- στη Μόσχα και στο Λος Άντζελες. Η αήττητη, από το 1950 έως το 1954, ομάδα της Ουγγαρίας. Η εθνική ομάδα μπάσκετ Γυναικών των ΗΠΑ, που έχασε για τελευταία φορά στη Βαρκελώνη, το 1992. Τα τρία συνεχόμενα χρυσά των Ούγγρων στο πόλο (από το 2000 έως το 2008). Άντε, βαριά, τα 22 ολυμπιακά μετάλλια του Μάικλ Φελπς.

Αλλά τίποτα, τίποτα, τίποτα, δεν πάει κοντά σε εκείνον τον αγώνα του Καρλ Λιούις στον τελικό του μήκους στο Τόκιο, στις 30 Αυγούστου του 1991.

Αυτό είναι ίσως το μεγαλύτερο αθλητικό καταγεγραμμένο αριστούργημα που έγινε ποτέ. Σε οτιδήποτε έχει υπάρξει για μία νύχτα, μία και μόνη νύχτα, και που δεν ανάγεται σε θρησκευτικούς κανόνες (η σύλληψη της Παναγίας με τον κρίνο, το περπάτημα του Χριστού στο νερό, η ερμηνεία του Μπράντο στο «Λεωφορείο ο πόθος») πρέπει να προσθέσεις κάτι παραπάνω. Μπορεί να πηγαίνει κοντά μόνο η παράσταση της Νάντιας Κομανέτσι και τα έξι δεκάρια στην ενόργανη γυμναστική στο Μόντρεαλ, μόνο που ακόμα και αυτά δεν έγιναν σε μία μέρα. Μπορεί.

Και δεν έδωσε, καν, στον Λιούις, στον κορυφαίο άλτη του μήκους όλων των εποχών και εις τους αιώνας των αιώνων (αμήν) το χρυσό μετάλλιο στο παγκόσμιο πρωτάθλημα.

Η προπόνηση στο μήκος, όπως φαίνεται ακόμα και στα μάτια ενός αδαούς, δεν είναι εύκολη. Πρέπει να κωδικοποιήσεις την κίνηση για να κάνεις το τέλειο πάτημα στη βαλβίδα. Πρέπει να κωδικοποιήσεις τη φόρα και τους διασκελισμούς, που θα σε οδηγήσουν στο τέλειο πάτημα στη βαλβίδα. Πρέπει να βάλεις στη φόρα την ταχύτητα, αλλά να μην ξεχάσεις τους διασκελισμούς που θα φέρουν το τέλειο πάτημα στη βαλβίδα. Και έπειτα να το κάνεις δεκάδες χιλιάδες φορές για να βρεις πέντε το αρμονικό άλμα. Τα δύο τελευταία βήματα στο μήκος μοιάζουν με λεπτή επέμβαση καρδιοχειρούργου. Χρειάζεται να γίνουν πολλά πράγματα σωστά, πάρα πολλά για να μπορούν, στατιστικά, να συμβούν συνεχόμενες φορές. Είναι σαν να γράφεις στη «Shanghai Chronicle», στα κινέζικα, την πρώτη μέρα σου στη δουλειά. Σαν να πλένεις την Καπέλα Σιξτίνα. Σαν να κλέβεις την Αφροδίτη της Μήλου από το μουσείο του Λούβρου, μέρα μεσημέρι, χωρίς να σε πάρει κάποιος είδηση.

Ο Καρλ Λιούις ήταν ένας άλτης του μήκους: το αγώνισμα ήταν το πάθος του, η τέχνη και η επιστήμη του. Μπορούσε να κάνει προπόνηση στα σπριντ, και οι υπόλοιποι αθλητές να έφευγαν από το στάδιο. Θα καθόταν και θα έκανε μήκος. Θα υπολόγιζε με τη φυσική τι χρειαζόταν για να κάνει το τέλειο άλμα. Θα έκανε άλματα ξανά και ξανά. Κανείς δεν του το είχε. Ο μικρός Καρλ είχε δηλώσει ευθαρσώς ότι θέλει να βγάλει χρήματα και να γίνει πλούσιος. Είχε πει ότι δεν θέλει να δουλέψει ούτε μία ώρα οπουδήποτε αλλού, αλλά θέλει να έχει γεμάτο τραπεζικό λογαριασμό από τον στίβο. Είχε μαλλί αφάνα και οι περισσότεροι βιάστηκαν να τον πουν κακομαθημένο. Αλλά σε ό,τι αφορά το μήκος, ο Λιούις ένιωθε όπως μάλλον αισθανόταν ο Ισαάκ Νεύτων με τη βαρύτητα, πριν πέσει το μήλο στο κεφάλι του.

Αυτός ο ψυχισμός του με το μήκος θα τον οδηγούσε να κάνει ελάχιστα άκυρα άλματα. Ο Λιούις δεν θεωρεί ότι υπάρχει άκυρο άλμα, αλλά ότι υπερισχύει η αδυναμία του άλτη. Στον τελικό του Τόκιο ο Λιούις είχε το δεύτερο άλμα του άκυρο. Τα υπόλοιπα- ενώπιον και του Κώστα Κουκοδήμου- ήταν έγκυρα. Ήταν πάνω από τα 8,00μ. Ήταν πάνω από τα 8,50μ. Ήταν πάνω από τα 8,60μ.

Θυμάστε το σπάσιμο του Νίκου Γκάλη ανάμεσα σε τρεις Σοβιετικούς στον τελικό του Ευρωμπάσκετ του 1987; Την αλλαγή χεριού του Τζόρνταν στον αέρα στον δεύτερο τελικό με τους Λέικερς; Το γκολ του Μαραντόνα με τους Άγγλους; Τις 23 επαφές με την μπάλα που είχε ο Μπέργκαμπ πριν πασάρει στον Λιούνμπεργκ, σε ένα παιχνίδι της Άρσεναλ με τη Γιουβέντους στο Champions League; Την προσποίηση του Πελέ στον τερματοφύλακα Μαζούρκεβιτς, στο ματς της Βραζιλίας με την Ουρουγουάη στο Μουντιάλ του 1970;

Αν σε ένα αθλητικό γεγονός συνέβαιναν όλα αυτά μαζί, μέσα σε δύο ώρες, θα προσπερνούσαν ό,τι ο Λιούις έκανε μόνος του στο Τόκιο.

Πρώτο άλμα στα 8,68μ. Τρίτο άλμα στα 8,83μ. Τέταρτο άλμα στα 8,91μ., που θα ήταν παγκόσμιο ρεκόρ αν δεν είχε ευνοϊκό άνεμο.

Λόγω του γεγονότος ότι είχε την καλύτερη επίδοση στον προκριματικό, με ένα αλματάκι στα… 8,56μ. (μία επίδοση που θα του έδινε το χρυσό στους τέσσερις τελευταίους Ολυμπιακούς Αγώνες), ο Λιούις πηδούσε τελευταίος. Έτσι όταν ο Πάουελ έκανε το φοβερό 8,95μ. στο πέμπτο άλμα του, ο Λιούις είχε ακόμα δύο προσπάθειες. Σε αυτές τις δύο συγκεκριμένες προσπάθειες φάνηκε πόσο μεγαλειώδης άλτης ήταν. Στην πρώτη (και πέμπτη συνολικά) έκανε 8,87μ. Και στη δεύτερη, στο απονενοημένο διάβημα για να κατακτήσει το χρυσό μετάλλιο, έκανε 8,84μ.!

ΤΟ ΑΛΜΑ ΠΟΥ ΕΣΒΗΣΕ Ο ΚΡΙΤΗΣ

Η πρώτη και τελευταία φορά που πλησίασε κάποιος στο να σπάσει το ρεκόρ του Μάικ Πάουελ, μέσα σε αυτά τα 21 χρόνια, ήταν όταν ο Ιβάν Πεντρόσο έκανε ένα άλμα πάνω από τα 9,00μ. το οποίο χρεώθηκε άκυρο. Ο αγώνας καταγράφηκε από μία κάμερα στην κερκίδα και δεν υπήρχαν ριπλέι που να δείχνουν αν όντως ήταν άκυρο. Ο ίδιος ο Κουβανός είχε κάνει στο μίτινγκ του Σεστριέσε στην Ιταλία άλμα στα 8,96μ. με ευνοϊκό άνεμο 1,2. Αλλά η ιταλική ομοσπονδία δεν έδωσε στην IAAF το αποτέλεσμα ως επίσημο, διότι κάποιος βρήκε καλή ιδέα να στέκεται μπροστά στο ανεμόμετρο, ως εκ τούτου έκοβε την καθαρή μέτρηση του αέρα και άρα δεν ήταν σίγουρο το αν ο άνεμος ήταν ευνοϊκός.

Βέβαια, αυτήν την εποχή, άλτες σαν τον Πεντρόσο και τον Λιούις θα ανάγκαζαν τηλεοπτικά δίκτυα να καταφθάσουν στο στάδιο και να στήσουν κάμερες παράλληλα στη βαλβίδα. Ο Λιούις έχει τη δική του ιστορία.

Ήταν 24 Ιουλίου 1982, στο Εθνικό Φεστιβάλ Αθλητισμού στην Ιντιανάπολις. Ο Λιούις ήταν 21 έτους και πήγε εκεί ως μία από τις μεγάλες ελπίδες του αμερικανικού αθλητισμού. «Ήρθε κάποιος και με ρώτησε αν μπορώ να πηδήξω πάνω από 9,00μ. και του απάντησα ότι αυτό δεν γίνεται να προβλεφθεί, διότι δεν είχα πηδήξει πάνω από 8,80μ.», θυμήθηκε από εκείνο τον αγώνα.

Το πρώτο άλμα του ήταν άκυρο. Έφυγε και έτρεξε με την ομάδα της σκυταλοδρομίας τον πέμπτο καλύτερο χρόνο όλων των εποχών, στα 4x100μ. Επέστρεψε και έκανε δεύτερο άλμα, πάλι άκυρο. Πήγε εκεί που ήταν το βάθρο για την απονομή του χρυσού μεταλλίου. Όταν γύρισε το ήξερε.

Ήξερε ότι ήταν γεμάτος ενέργεια, έτοιμος να πετάξει. Ήξερε ότι το μεγάλο άλμα που βγήκε μέσα του ήταν έτοιμο να βγει. Μόλις προσγειώθηκε στο σκάμμα αμέσως γύρισε και είδε το πού προσγειώθηκε. Ήταν πάνω από 9,00μ. Ήταν το μεγαλύτερο καταγεγραμμένο άλμα που έκανε ποτέ άνθρωπος. «Τι σκέφτηκα; Ουπς! Αυτό σκέφτηκα. Ουπς! Τα κατάφερα!».

Μόνο που όταν γύρισε προς τα πίσω, είδε το κριτή να το έχει καταλογίσει άκυρο.

Ο Λιούις δεν ήξερε πώς να αντιδράσει. Ήξερε ότι δεν έχει κάνει άκυρο άλμα. «Ο άλτης το νιώθει όταν δεν έχει κάνει άκυρο άλμα. Δεν εξηγείται, αλλά το ξέρει». Πήγε προς τον κριτή. «Μισό λεπτό. Τι είναι αυτά που λες;», του είπε. Του έδειξε το πόδι του στη βαλβίδα. Ήταν μακριά από τη γραμμή ακύρωσης. «Αλλά ο κριτής δεν μου μιλούσε. Δεν μου εξηγούσε. Αυτό είναι το αγώνισμά μας, δεν πρόκειται για τους αθλητές, δεν πρόκειται για τους φιλάθλους, πρόκειται για τους κριτές. Ας σκεφτεί κάποιος μόνο τι θα ήταν για το αγώνισμα αυτή η στιγμή. Και δεν ήθελαν να δουν το λάθος τους», περιέγραψε.

Και μετά… «Μετά ο τύπος πήγε και καθάρισε τη βαλβίδα», είπε…

«Και εξαφανίστηκε».

Ακολουθήστε το Gavros.gr στο Google News για να μαθαίνετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις!