Ξυπόλυτος στη δόξα

Κυριακή, 29 Απριλίου 2012 - 22:21

Η εβδομαδιαία ιστορία του gavros.gr για τους Ολυμπιακούς Αγώνες, μέχρι την έναρξη της διοργάνωσης του Λονδίνου (27 Ιουλίου – 12 Αυγούστου) είναι αφιερωμένη στον Αμπέμπε Μπεκίλα, τον μόνο μαραθωνοδρόμο που έχει κατακτήσει το χρυσό μετάλλιο σε δύο συνεχόμενες διοργανώσεις.

Στον μαραθώνιο της Ρώμης το 2010 ο Αιθίοπας Σιράι Γκένα κέρδισε, εκτός από το ποσό που προσφερόταν στον νικητή, και 5.000 δολάρια μπόνους, επειδή ολοκλήρωσε ξυπόλυτος τη διαδρομή. Αυτή η κίνηση ήταν ξεχωριστή, επειδή ο Γκένα τίμησε, με αυτόν τον τρόπο, τη νίκη του διάσημου συμπατριώτη του, Αμπέμπε Μπεκίλα, 50 χρόνια πριν, στον μαραθώνιο των Ολυμπιακών Αγώνων της Ρώμης.

Η ιστορία του Μπεκίλα στη Ρώμη (στην τελετή έναρξης της διοργάνωσης υπήρχαν 264 αναφορές στον Μπενίτο Μουσολίνι, αν και ο φασισμός στην Ιταλία υποτίθεται ότι είχε απέλθει από το 1943) ήταν, φυσικά, ξεχωριστή. Μία ξεχωριστή αθλητική εικόνα είναι αυτονόητο ότι δεν μπορεί να περιγραφεί αντικειμενικά, μια και οι ιστορικοί του μέλλοντος βασίζονται περισσότερο στην έρευνα και στις μαρτυρίες και εκείνες δεν γίνεται παρά να έχουν τη συναισθηματική υποκειμενικότητα μπροστά σε ένα θαύμα. Αλλά ήδη το γεγονός ότι ένας Αιθίοπας έτρεξε ξυπόλυτος την κλασική διαδρομή ήταν ένα μιράκολο και η νίκη του πολλαπλασίασε την τάση για την αποθέωση της κατάστασης αυτής καθαυτής, μια και, παρά το ότι είναι οξύμωρο, το κυνήγι της αλήθειας στον αθλητισμό δεν θα μπορούσε να είναι περισσότερο κυνήγι χιμαιρών. Τούτο σημαίνει ότι ο αναγνώστης, ο θεατής, πρέπει να δέχεται ως δεδομένες τις στιγμές που περιγράφονται. Και στην περίπτωση της νίκης του Μπεκίλα, είναι αρκετές εκείνες που θα μπορούσαν να τον κάνουν να χάσκει και, αν είναι λίγο καχύποπτος, να αναρωτιέται αν είναι αλήθεια.

Δύο γεγονότα «στιγμάτισαν» εκείνο τον μαραθώνιο της 10ης Σεπτεμβρίου. Το πρώτο ήταν ότι την τελευταία στιγμή ο Μπεκίλα μπήκε στον αποστολή της Αιθιοπίας για τη διοργάνωση της Ρώμης. Λίγο πριν αναχωρήσει το αεροπλάνο από την Αντίς Αμπέμπα, που λέει ο λόγος. Ο Γουόμι Μπιράτου, που ήταν στην ομάδα, έσπασε τον αστράγαλό του σε ένα παιχνίδι ποδοσφαίρου. Το δεύτερο ήταν ότι είχε δύο ζευγάρια παπούτσια. Το ένα καταστράφηκε με την προπόνηση που έκανε για τη διοργάνωση τον προηγούμενο μήνα και το δεύτερο τον χτυπούσε, οπότε πήρε την απόφαση να διασχίσει την απόσταση από το Καμπιντόλιο, περνώντας από το Κολοσσαίο, τον Λόφο του Παλατιού και το Σίρκους Μάξιμους ξυπόλυτος. Συν τοις άλλοις, ο μαραθώνιος έγινε αργά το απόγευμα, με αποτέλεσμα μετά τα 32 χιλιόμετρα, οι δρομείς να περάσουν τη λεωφόρο Άπια, μέσα από δέντρα, σε μία Ρώμη που είχε ξεκινήσει να σκοτεινιάζει.

«ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΟΣ Ο ΑΙΘΙΟΠΑΣ;»

Αν σου αρέσει κάτι, βρίσκεις μυστικιστική σχέση με τις καταστάσεις που το περιτριγυρίζουν: ο Αμπέμπε Μπεκίλα γεννήθηκε στις 7 Αυγούστου του 1932, τη μέρα που έγινε ο μαραθώνιος στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λος Άντζελες. Ο πατέρας του ήταν βοσκός και ο ίδιος μπήκε στην εθνική φρουρά του περιβόητου αυτοκράτορα (ενός από τους πιο στυγνούς της ανθρωπότητας) Χαϊλέ Σελασιέ, για να βοηθήσει την οικογένειά του. Πήγε στην πρωτεύουσα και ξεκίνησε ως ιδιωτικός φύλακας. Την ίδια εποχή, η κυβέρνηση της Αιθιοπίας- όπως κάθε μοναρχικό καθεστώς που σέβεται τον εαυτό του- προσέλαβε τον γεννημένο στη Φινλανδία Σουηδό Όνι Νισκάνεν, για να προπονήσει επίδοξους αθλητές. Σύντομα βρήκε τον Μπεκίλα.

Πάλι στη Ρώμη. Ο, γεννημένος στο χωριό Γιάτο, 28χρονος μαραθωνοδρόμος φορούσε ένα σορτσάκι ανοικτό κόκκινο και είχε το νούμερο 11. Ο Ιταλός σχολιαστής αναρωτήθηκε: «Ποιος είναι αυτός ο Αιθίοπας;». Το ανεπίσημο προσωπικό ρεκόρ του στην απόσταση των 42.195 μέτρων ήταν κάτω από το παγκόσμιο ρεκόρ, αλλά αυτή η «φήμη» είχε απορριφθεί με συνοπτικές διαδικασίες και δεν γινόταν πιστευτή. Αυτό που φαινόταν ήταν ότι εκτός από την απορία για το τι… καπνό φουμάρει ο Αιθίοπας, δεν θα απασχολούσε άλλο τους Ιταλούς σχολιαστές. Μόνο που πριν μπουν στη λεωφόρο της Άπια- εκεί που, όπως έγραψε ο Αλμπέρτο Καβαλάρι στην «Κοριέρε ντέλα Σέρα», «δεν ήταν μαραθώνιος, αλλά η “Αΐντα”. Και η χορωδία ήταν οι Ρωμαίοι που βρίσκονταν στην άκρη του δρόμου»- ο Μπεκίλα παρέμεινε εκεί. Και στη μετάδοση του μαραθωνίου ακούστηκε το εξής: «Μαζί με τον Άγγλο Κάιλι βρίσκεται και ο Ιρλανδός Μέσιπι (σ.σ. που κανονικά λεγόταν Μέσιτ), ο Βέλγος Βαν ντε Μπλίχερ, οι Μαροκινοί Ραντί και Σαουντί, και μαζί τους είναι και εκείνος ο άγνωστος Αιθίοπας που είδαμε πρωτύτερα. Ονομάζεται Αμπέμπε Μπεκίλα. Και είναι ξυπόλυτος».

Ο Μπεκίλα είχε βάλει ως στόχο τον Ραντί Μπεν Αμπντεσαλάμ. Του είχαν πει ότι φοράει το νούμερο 26 και έψαχνε να τον βρει. Όμως έκανε λάθος. Ο Ραντί φορούσε το 185. Και την περισσότερη ώρα ο Μπεκίλα έτρεχε μαζί του. Όταν ξαναμπήκαν στην πόλη, από την πύλη του Σαν Σεμπαστιάνο, ο Μπεκίλα προσπέρασε τον Ραντί και άρχισε να επιταχύνει, τρέχοντας, πια, σαν τετρακοσάρης. Τερμάτισε σε 2 ώρες 15.16, συνθλίβοντας το ολυμπιακό ρεκόρ και κάνοντας την καλύτερη επίδοση στην ιστορία. Μετά τον τερματισμό του άρχισε να χορεύει κάτω από την Αψίδα του Κωνσταντίνου, στο ίδιο σημείο που οι περισσότεροι από τους ανταγωνιστές του κατέρρευσαν. Ο εκδότης του «World Sports», του περιοδικού της Βρετανικής Ολυμπιακής επιτροπής, έγραψε: «Είναι μία σκηνή για να θυμάσαι- στιγμή θεατρικού δράματος˙ ένα στιγμιότυπο τόσο ασυνήθιστο στον μοντέρνο παγκόσμιο αθλητισμό, όταν ένας εικονικός άγνωστος από μία καθόλου αξιοσημείωτη χώρα, διασχίζει τις θάλασσες και κατακτά τους ήρωες. Είναι υπέροχη, ασοφιστίκ και παράλογη νίκη. Ηταν ένας ιστορικός μαραθώνιος, τόσο όσον αφορά στις επιδόσεις όσο και στην ύπαρξή του. Το δράμα ήταν στο στήσιμο, στην παρουσίαση και στο αποτέλεσμα».

Με τον Μπεκίλα, οι Ρωμαίοι αισθάνθηκαν πολύ σημαντικοί: βρήκαν σε έναν κοντοπίθαρο καχεκτικό Αιθίοπα το σύμβολό τους για τη μετά-φασιστική εποχή.

ΤΟ ΤΟΚΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΑΤΥΧΗΜΑ

Στις 13 Δεκεμβρίου του 1960 η Αντίς Αμπέμπα τυλίχθηκε στις φλόγες. Με τον Χαϊλέ Σελασιέ να βρίσκεται στη Βραζιλία, μία ομάδα της Βασιλικής Φρουράς, με επικεφαλής τον Μενγκίτσου Νίγουαϊ, έκανε πραξικόπημα και έστεψε αυτοκράτορα τον μεγαλύτερο αδελφό του Σελασιέ, Ασφά Βοσέν. Η μάχη μεταφέρθηκε στο Παλάτι του Τζούμπιλι και πολύ κοντινοί φρουροί του Σελασιέ σκοτώθηκαν. Ο Μπεκίλα δεν βρέθηκε στο πεδίο της μάχης και κρατήθηκε για πολύ λίγο χρονικό διάστημα. Οι περισσότεροι φρουροί που έζησαν εκδιώχθηκαν και κανείς δεν ξανάκουσε για αυτούς. Στην περίπτωση του Μπεκίλα μάλλον ίσχυε το σχόλιο μίας εφημερίδας της Αιθιοπίας: «Ο Αμπέμπε χρωστάει τη ζωή του στο χρυσό μετάλλιο».

Πάει να πει ότι μπορούσε να προετοιμαστεί και για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Τόκιο. Σε μία προπόνηση 40 μέρες πριν τη διοργάνωση, αισθάνθηκε πόνο. Προσπάθησε να τον κατανικήσει, αλλά κατέρρευσε. Στο νοσοκομείο, διαγνώστηκε σκωληκοειδίτιδα. Έκανε εγχείρηση και ήταν αμφίβολο ότι θα προλάβει τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Τόκιου. Την επόμενη νύχτα της επέμβασης ξεκίνησε ελαφρύ τρέξιμο στον περιβάλλοντα χώρο του νοσοκομείου. Όλο το διάστημα της αποθεραπείας του το πέρασε σαν… δρομική νυχτερίδα. Ταξίδεψε στην Ιαπωνία για τους Αγώνες, αλλά δεν φαινόταν πιθανό ότι θα τρέξει. Μπήκε, τελικά, στη λίστα για τον μαραθώνιο.

Αυτή τη φορά φορούσε παπούτσια, μια και είχε βρει χορηγό, αφού τον ανέλαβε η Adidas. Η τακτική που ακολούθησε έμοιαζε με εκείνη της Ρώμης. Ο Μπεκίλα θα ακολουθούσε για 20 χιλιόμετρα τους πρωτοπόρους της κούρσας και έπειτα θα επιτάχυνε. Στα 15 χιλιόμετρα είχε για παρέα τον Αυστραλό Ρον Κλαρκ και τον Ιρλανδό Τζον Χόγκαν. Στα 20 χιλιόμετρα μόνο τον Κλαρξ. Από εκεί και ύστερα δεν απειλήθηκε. Ο χρόνος του, 2 ώρες 12.11, ήταν ένα απίθανο παγκόσμιο ρεκόρ και το ακόμα πιο τρομακτικό ήταν η διαφορά που είχε από τον δεύτερο δρομέα: ο Βρετανός Μπάζιλ Χίτλι τερμάτισε μετά από 4 λεπτά και 8 δευτερόλεπτα! Ο Μπεκίλα επέστρεψε στην Αντίς Αμπέμπα ως ήρωας. Του δόθηκε ένα Beatle. Ένα αυτοκίνητο που έγινε ο τόπος κρανίου του, το 1969. Έχασε τον έλεγχο του, παγιδεύτηκε σε ένα χαντάκι και μόλις τον έβγαλαν, ήταν τετραπληγικός. Στο νοσοκομείο Μάντεβιλ, του Στόουκ, οι γιατροί κατάφεραν να βελτιώσουν την κατάστασή του και να τον κάνουν παραπληγικό. Το 1972 παρευρέθηκε στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μονάχου ως ειδικός καλεσμένος, για να δει τον συμπατριώτη και φίλο του, Μάμο Γουόλντε, να παίρνει και εκείνος το δεύτερο συνεχόμενο χρυσό μετάλλιό του στον μαραθώνιο (στο Μεξικό ο Μπεκίλα εγκατέλειψε στο 17ο χιλιόμετρο, λόγω τραυματισμού στο δεξιό γόνατο). Ο Γουόλντε έμεινε τρίτος και ο Μπεκίλα- που είχε νικήσει, καθισμένος στην αναπηρική καρέκλα, το χρυσό μετάλλιο στα 25χλμ. με έλκηθρο σε αγώνες της Νορβηγίας το 1970 και που το στάδιο της Αντίς Αμπέμπα πήρε το όνομά του, που ένα μετάλλιο με το όνομά του δίνεται σε κάθε δρομέα, που η Vibram έφτιαξε παπούτσια που μοιάζουν με… πατούσες με το όνομά του, το 2010- απεβίωσε στις 25 Οκτωβρίου του 1973, από τις επιπλοκές από εκείνο το τρακάρισμα. 75.000 άνθρωποι μαζεύτηκαν στην κηδεία του, μεταξύ αυτών η γυναίκα και τα τέσσερα παιδιά του. Αλλά και ο αυτοκράτορας Χαϊλέ Σελασιέ, που αναγόρευσε τη συγκεκριμένη ημερομηνία σε εθνικού πένθους για την Αιθιοπία.

Ακολουθήστε το Gavros.gr στο Google News για να μαθαίνετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις!